شمارۀ یکصدوبیست‌وهفتم از مجلۀ فرهنگی هنری بخارا با دو شعر منتشرنشده از هوشنگ ابتهاج و یادنامۀ دکتر غلامحسین صدیقی منتشر شده است.

در ابتدای این شماره دو شعر منتشرنشده از هوشنگ ابتهاج (هـ.ا. سایه) با عناوین تندیس (با یاد قدیمی‌ترین دوست شاعر به نام محمدهادی نخست هدایتی) و در رثای دوست آورده شده است.

در بخش نقد ادبی دو واژۀ «آستین گل» و «باد شرطه» در متون ادب فارسی بررسی شده است که برگرفته از یادداشت‌های استاد دکتر شفیعی بر تذکرة الاولیاء عطار نیشابوری است.

نوشتار دکتر محمدعلی موحد در این شماره، در واقع متن سخنرانی ایشان در مراسم رونمایی از تصحیح جدید مثنوی در دانشگاه انقره کشور ترکیه است.

در بخش تاریخ ادبیات فارسی، ابتدا سخنی کوتاه در باب پروین اعتصامی آورده شده و سپس به اجمال به مقدمات مربوط به شکل‌گیری شعر نو و دوران پس از شهریور 1320 پرداخته شده است.

دکتر بهاءالدین خرمشاهی در قلم‌رنجۀ این شماره، با نگاهی به آشنایی خودشان با دکتر حسین کمالی، کتاب «خداشناسی مردمان تهران: از دوران قاجار تا جمهوری اسلامی» او را بررسی کرده است. این کتاب در هفت فصل و یک پیش‌گفتار به این ترتیب سامان یافته است: ای خدا، ای فلک، ای طبیعت؛ موافقان و مخالفان نیابت الهی؛ و خدایی که در این نزدیکی است؛ حکم الهی و قانون آدمی؛ فلسفه در مدرسه؛ بازگشت تصوف؛ و گونه‌های شکاکیت.

یادنامۀ این شماره به دکتر غلامحسین صدیقی (1284 ـ 1370) با نوشتارهایی از داریوش آشوری، ایرج افشار، سیدابوالقاسم انجوی شیرازی، نصرالله پورجوادی و …. اختصاص یافته است. زنده‌یاد غلامحسین صدیقی در دوازدهم آذرماه 1284 در شهر تهران دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی و قسمتی از تحصیلات متوسطه را در مدرسۀ اقدسیه گذراند. سپس در مدرسۀ آلیانس فرانسۀ تهران به تحصیل زبان فرانسه پرداخت و به اخذ دیپلم نائل گشت. بعد به مدرسۀ دارالفنون رفت و دروس متوسطۀ سال‌های چهارم و پنجم را در شعبۀ علمی تحصیل کرد و در سال 1308 در جمع محصلین دورۀ دوم که وزارت فرهنگ برای تکمیل تحصیل به اروپا فرستاد به فرانسه رفت. در سال 1316 به درجۀ دکتر از دانشگاه پاریس توفیق یافت و در اول سال 1317 به تهران بازگشت. او صاحب مشاغل متعدد و تألیفات بسیاری است که از جمله تألیفات او می‌توان به این موارد اشاره کرد: جنبش‌های دینی ایران در قرم دوم و سوم هجری، رساله راجع به زندگانی و تألیفات و مقام علمی ابوریحان بیرونی، گزارش سفر هند، تصحیح و چاپ معراج‌نامه منسوب به ابن سینا، تصحیح و چاپ ظفرنامه منسوب به ابن سینا، تصحیح و چاپ خردنامه و ….. .

گزارش این شماره نیز اختصاص دارد به شب «محسن میرزایی» با سخنرانی ناصر تکمیل‌همایون، علی‌اکبر فرهنگی، کامران کاتوزیان و …. . این مراسم به مناسبت هشتادوپنجمین زادروز استاد میرزایی برگزار شد. او موفق شده در عمر گرانبار خود کارهای ارزشمند و برگ‌های زرینی در کارنامۀ درخشانش داشته باشد. کارهایش چه در عرصۀ تدریس و چه در بخش تألیفات تاریخی به‌ویژه تاریخ دورۀ قاجار حائز اهمیت است. در بخش مطبوعات هم می‌توان به تجربیات مطبوعاتی او در بیش از چند دهه، از سردبیری و کارهای گوناگونی که می‌توان تصور کرد، اشاره داشت. در بخش فن و ادبیات تبلیغات، نه‌تنها صاحب نظر هستند، بلکه به استادی نظریاتشان را مطرح کرده‌اند و مورد توجه کسانی بوده‌اند که قصد یادگیری و ارائۀ کار در بخش تبلیغات داشته‌اند. از آثار ایشان: 28 هزار روز تاریخ ایران و جهان، خاطرات غلامعلی خان عزیزالسلطان ملیجک، تاریخچۀ بریگاد و دیویزیون قزاق و …. .

زبان‌شناسی، آویزه‌ها، در حواشی کتاب در ایران، در حاشیۀ ایران‌شناسی، نشر و تمدن، از چشمۀ خورشید، به ترنم و ترانه، کتاب‌ها و نشریاتی از تاجیکستان و …. دیگر مطالب و نوشتارهای این شماره را شکل می‌دهند.

فهرست مطالب این شماره:

دو شعر منتشرنشده از هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه:

تندیس

در رثای دوست

نقد ادبی: «آستین» و «شروطی»/ محمدرضا شفیعی کدکنی

زبان‌شناسی: زبان، ثمرۀ تکامل بشر (بخش دوم)/ محمدرضا باطنی

مثنوی‌پژوهی: قله قاف عرفان و شاعرانگی/ محمدعلی موحد

تاریخ ادبیات فارسی: تغییر جایگاه شاعران در تاریخ ادبیات (۷)/ مسعود جعفری جزی

نشر و تمدن (۱۱)/ عبدالحسین آذرنگ

قلم‌رنجه (۴۴)/ بهاءالدین خرمشاهی

در حواشی کتاب در ایران (۱۵)/ محمود آموزگار

آویزه‌ها (۴۵)/ میلاد عظیمی

در حاشیه ایرانشناسی (۸)/ محمد افشین‌وفایی

یادنامه دکتر غلامحسین صدیقی:

سرگذشت و زندگی‌نامه دکتر غلامحسین صدیقی

قراضه طبیعیات در زندگی زرهی/ سیدابوالقاسم انجوی شیرازی

صدیقی؛ مرد اخلاق، مرد علم، مرد سیاست/ داریوش آشوری

غلامحسین صدیقی، بنیان‌گذار جامعه‌شناسی در ایران/ احمد اشرف

یادی از دکتر غلامحسین صدیقی/ ایرج افشار

جنبش‌های ایرانی در قرن دوم/ نصرالله پورجوادی

خطابه دکتر صدیقی به مناسبت دریافت مقام استادی ممتاز در دانشگاه تهران

نامه‌ای منتشرنشده از دکتر غلامحسین صدیقی

چگونگی دیدار شاه و دکتر غلامحسین صدیقی/ یحیی مهدوی

گفتگو با دکتر غلامحسین صدیقی/ غلامرضا نجاتی

خسن و خسین، هر سه دختران معاویه/ غلامحسین صدیقی

دکتر صدیقی در کنفرانس ملت‌های آسیایی در دهلی/ پرویز ورجاوند

متن نطق دکتر صدیقی در جلسه افتتاحی کنفرانس ملل آسیایی

دکتر صدیقی و سازمان یونسکو

درباره‌ انحلال مجلس و رفراندوم/ غلامحسین صدیقی

شرح دو روز غمبار/ غلامحسین صدیقی

دکتر غلامحسین صدیقی، استادی دانشمند و وزیری توانمند/ بهروز برومند

دکتر صدیقی در زندان شاه و دادگاه دکتر مصدق

چرا و چگونه نهضت ملی ایران ناکام ماند و از پای درآمد

سخنرانی در میتینگ جبهه ملی در میدان جلالیه/ عبدالحسین آذرنگ

حکیم زندانی/ علی‌اکبر سعیدی سیرجانی

عوامل پیدایش ناهنجاری‌ها و بیماری‌های شهر ما/ غلامحسین صدیقی

فقید کرم و وفا (سخنرانی در مراسم حاج محمدحسن شمشیری)/ غلامحسین صدیقی

آزادمردِ ما (سخنرانی در سالروز مرگ غلامرضا تختی) / غلامحسین صدیقی

گریه تاریخ/ مظاهر مصفا

سایه‌سار (۵)/ سایه اقتصادی‌نیا

گفتگو: گفت‌وگو با دکتر عبدالحسین وهاب‌زاده/ الهام طوفان

گزارش شب محسن میرزایی/ پریسا احدیان

احساس شاگردی به ایشان داشتم و هنوز دارم/ ناصر تکمیل‌همایون

زندگی بی‌جست‌وجو افسردگی است/ ناصرالدین پروین

صاف و صادق است/ کامران کاتوزیان

تاریخ خاندان موسوی میرزایی/ دکتر محمدرضا بهزادی

حقیقت را نوشتم/ محسن میرزایی

از چشمۀ خورشید (۴۸)/ هاشم رجب‌زاده

خاطرات:

متصل به ملکوت خویش/ علی خواجه‌دهی

عزت‌الله انتظامی،‌ یک دانشجو و دو پایان‌نامه/ پرویز ممنون

به ترنم و ترانه (۷)/ مهدی فیروزیان

تاریخ معاصر: ماندگاری مزار سیدمحمدعلی جمالزاده در ژنو/ مسعود حسینی‌پور

کتاب‌ها و نشریاتی از تاجیکستان (۲۴)/ مسعود عرفانیان

کاریز (۴)/ مجید سلیمانی

یادداشت‌های یک کتابدار (۲۰)/ یزدان منصوریان

معرفی کتاب:

عمرخیام بزرگ، پذیرش جهانی رباعیات/ مصطفی حسینی

در نانوشتن تاریخ و فراموشی آن مقصریم/ مسعود عالی محمودی

معرفی فرهنگ سوئدی ـ فارسی/ زهرا سعیدی

شرایط اضطراری؛ سفر به جهانی ناآرام/ پریسا فرد

یاد و یادبود: درگذشت عمران راتب، منتقد ادبی در افغانستان/ یامان حکمت تقی آبادی