معرفی کتاب؛ حقایق نهان، دروغ‌های عیان
کتاب حقایق نهان، دروغ‌های عیان یکی از تأثیرگذارترین کتاب‌هایی است که می‌توان معرفی کرد، کتاب توسط تیمور کوران اقتصاددان آمریکایی-ترکیه‌ای دانشگاه دوک در سال ۱۹۹۵ به نگارش درآمده است و توسط سید حامد بهشتی با نثری روان ترجمه و در سال ۱۴۰۰ توسط انتشارات روزنه در ۴۸۰ صفحه به بازار کتاب عرضه شده است.
کتاب با این سوال کلی شروع می‌شود که چگونه کمونیسم در سال ۱۹۸۹ در اروپای شرقی همچون تکه یخی در تابستان ذوب شد در حالی که کمتر کسی قادر بود چنین تحول عظیمی را با این سرعتی که اتفاق افتاد پیش‌بینی نماید. در واقع این سوال منشأ یک بحث مفصل در باب ریشه‌های تغییرات بزرگ اجتماعی پیش‌بینی‌ناپذیر است.
اگرچه پیشگفتار کتاب بحث را با موضوعی سیاسی آغاز می‌کند اما در ادامه، مباحث تعمیم گسترده‌ای به حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می‌یابد، کتاب در ادامه به تبیین تحریف ترجیح می‌پردازد و مشخص می‌کند چرا کنش‌های انسانی بیش از آنکه نمودی از ترجیحات واقعی انسان‌ها باشد نمودی متظاهرانه از رفتار آنان است که آن را می‌توان دروغ‌های عیان نام نهاد. این تبیین دو موضوع اساسی در اقتصاد را نیز به چالش می‌کشد؛ انسان عقلایی کلاسیک و انتظارات عقلایی نئوکلاسیک و نئوکینزی
از نظر کوران مهمترین موضوع در در حوزه علوم اجتماعی که منجر به شکاف در اندیشه علمی شده موضوع تلقی نسبت به نظم اجتماعی است. از یک سو سنت‌هایی هستند که روابط اجتماعی را ساده، مستمر، هماهنگ، قابل پیش‌بینی، قابل مهار و کارآمد در نظر می‌گیرند در سوی دیگر با سنت‌هایی مواجهیم که پیچیدگی، گسست، ناهماهنگی، پیش بینی‌ناپذیری، مهارگریزی و ناکارآمدی را تشخیص داده و در صدد توضیح آن بر می‌آیند. نظریه تعادل عام در اقتصاد کلان که از فیزیک نیوتونی الهام می‌گیرد متعلق به دسته نخست است و اقتصاد فرگشتی یا تکاملی که پیچیدگی، مشخصه آن است در دسته دوم قرار می‌گیرد.
کوران تلاش کرده است در این کتاب یکی از پیچیدگی‌های مهم نظم اجتماعی را توضیح دهد، از نظر او رفتار انسان در جامعه غالبا ناشی از ترجیحات واقعی او نیست بلکه محصول فشارهای اجتماعی است که بر او وارد می‌شود و اطلاعاتی که از جامعه می‌توان گرفت نه محصول ترجیحات واقعی بلکه ناشی از تظاهرات ظاهری رفتار انسان‌ها است که در نهایت مطالعه اجتماعی را دچار خطا می‌سازد.
این چارچوب به این موضوعات پاسخ می‌دهد که چرا علی‌رغم تمام پیش‌بینی‌ها به ناگهان نتایج یک انتخابات دگرگون می‌شود و چرا علی‌رغم ثبات ظاهری یک نظم اجتماعی به ناگهان این نظم فرو می‌پاشد. از سویی چگونه این ترجیحات عیان ظاهری، خود می‌توانند بر ثبات نظم‌های موجود اثرگذار باشند و به چه شکل دروغ‌های عیان می‌توانند ترجیحات پنهان ما که در واقع کُنه افکار و تمایلات ماست را شکل دهند.
کتاب به این موضوع پاسخ می‌دهد که چگونه ممکن است بسیاری از مواردی که ما به عنوان حقایق مسلم پذیرفته‌ایم و به آن باور داریم می‌توانند ریشه در دروغی داشته باشند که در واقع پوششی بر روی تمایلات واقعی گوینده آن بوده است. کوران می‌گوید کمتر پیش می‌آید گروه‌هایی که خواستار سیطره بر درونیات ما هستند بگویند هدفشان صرفا حصول به اهداف و منافع خویش است. آنها مستقیما نمی‌گویند که حسن برنامه ما این است که برتری ما را تضمین می‌کند بلکه ادعایشان معمولا ارتقا بخشیدن به مفهومی از خیر عمومی است آنها می‌گویند اگرچه شاید ماهم منتفع شویم اما عایدات اصلی نصیب جماعتی گسترده می شود. این همان موضوعی است به نحوی دیگر در کتاب آناتومی قدرت جان کنت گالبرایت نیز مطرح شده است که چگونه برخی از عقاید سرمایه‌داری لیبرال که توسط لیبرال‌های اولیه در جامعه انگلستان ترویج می‌شد صرفا منابع قدرت را برای گروه‌های خاصی تضمین کرد و یا در طیف مقابل می‌توان به عقایدی سوسیالیستی اشاره کرد که همواره بر منافع جمع تکیه دارند اما در نهایت متضرر نهایی جامعه است. حال سوال این است که آیا این عقاید همواره در جهات خیر و صلاح عمومی بوده است؟ نمی‌دانیم اما در باب آن باید اندیشید.
کتاب حقایق نهان و دروغ‌های عیان به این نکته اساسی اشاره دارد که در مطالعه اجتماعی چگونه از جزئیات مشاهده‌ناپذیر اما بسیار مهم غافل می‌شویم و چگونه در دام ساده‌سازی، که در مطالعه اجتماعی ناگزیر از آن هستیم، پیامدهای ناخواسته را در نظر نمی‌گیریم، پیامدهایی که می‌تواند نتایجی کاملا متفاوت از اندیشه ما به بار آورد و در نهایت پیش‌بینی‌های اجتماعی مفتضحانه دچار شکست شوند.
چارچوب ارائه شده در این کتاب قادر است بینشی عمیق از نظم اجتماعی حاکم بر جوامع را در خواننده ایجاد نماید، بینشی که برای علاقه‌مندان به مطالعات اجتماعی ضروری است.