کتاب ناشاختهء «تاریخ»در سده هفتم میلادی نوشته شده و نویسندهء آن «تئوفیلاکت سیموکاتا»ازمورّخان بزرگ بیزانس(روم شرقی) بوده است.اودر سرزمین مصر به دنیا آمد و در کنستانتینوپول درس خواند و «تاریخ» را به سنّت مورخان عرفیِ دوران باستان نوشت.تاریخ او عمدتاً از روابط روم(بیزانس) با همسایهء بزرگ آن،امپراتوری پارس،گزارش های دست اولی داده است.حوادث اواخردوران ساسانی وخصوصاًگزارش شورش بهرام چوبینه و عواقب آن در امپراتوری پارس،به کتاب وی ارزشی خاص داده  هرچندکه این گزارش ها شاید از شائبه های سیاسی آن زمان خالی نباشند. او -همچنین-گزارش جالبی از خلع هرمزد و بر تخت نشستن پرویز  ارائه نموده و در ضمن آن،نکات تازه ای از مسائل داخلی امپراتوری ساسانی روایت کرده است.
این کتاب به همّت مترجم فاضل و فروتن،محمودفاضلی بیرجندی،به فارسی برگردان شده است.ازمحمودفاضلی بیرحندی کتاب های دیگری ترجمه و منتشرشده است،ازجمله:

-شاهنامه و پژوهش‌های تازه پیرامون تاریخ‌نگاری، هنر و جامعه ایرانی،

-پارت ها وروزگارشان،

-ناگفته هائی ازروزگارساسانیان،

-تذکرهء اربیل،

 -و تاریخ سبئوس

کتاب«تاریخ»اثر تئوفیلاکت سیموکاتا را نشر سده درتهران منتشرکرده است.